قبل از هر چیز لازم است، هر چند کوتاه، خلاصه ای از تاریخچه پیدایش و فلسفه فکری، دولت اسلامي عراق و شامات موسوم به “داعش” رایاد آور شویم، داعش بعنوان گروهي منشعب از گروه القاعده محسوب ميشود كه از نظر گرايشات عقيدتي و باور فكري وهمچنين از جنبه های رفتاري رويكردی يكسان بلکه خشن تر با القاعده دارد. می دانیم قبل ازحمله نظامی آمریکا و انگلیس به عراق در سال 2003، القاعده در عراق حضور نداشت و فقط احمد فاضل الخلایله، موسوم به ابو مصعب الزرقاوی، مؤسس آنچه امروز داعش نامیده می شود در عراق حضور داشت. ابو مصعب الزرقاوی پس از آزادی از زندان در اردن در سال 1999، تا سال 2001 مسئوليت بخشي از گروههای داوطلبان جهادي در افغانستان را برعهده داشت كه در سال 2001 به عراق آمد و به گروه انصار الاسلام پيوست، در سال 2004 گروههاي مسلح مختلفي براي مقابله با نيروهاي آمريكائي شكل گرفت كه يكي از مهمترين اين گروه ها جماعت التوحيد و الجهاد بود که رهبري آنرا ابو مصعب زرقاوي بعهده داشت. با پیوند خوردنِ ابو مصعب زرقاوي با گروه القاعدهِ بن لادن، گروه “ القاعده في بلاد الرافدين“ یا “القاعده العراقی” تشکیل گردید. «شبكه القاعده در بلاد الرافدين» در شرايط اشغال عراق از سوي آمريكا به عنوان يك گروه جهادي ضد نيروهاي آمريكايي خود نمايي كرد و شماري از جوانان عراقي كه براي مبارزه با نيروهاي اشغالگر در كشورشان تلاش مي كردند به آن گروه پيوستند و بسرعت به قوي ترين گروه شبه نظامي در عراق تبديل شدند. اما استراتژي القاعده العراقی به رهبري ابو مصعب زرقاوي در ايجاد جنگ فرقه اي در عراق مورد انتقاد رهبران القاعده قرار گرفت و ايمن الظواهري در نامه ای در 2005 استراتژي و تاكتيك هاي زرقاوي را زير سئوال برد كه اعمال خشونت در مقابل غير نظاميان شيعي و نهادهاي مذهبي و كشتار مردم ميتواند حمايت مردم عراق از القاعده و بصورت وسيع تر آن مقاومت سني را تضعيف كند. ابو مصعب زرقاوي در سال 2006 در يك نوار ويدئوئي تشكيل “شوراي مجاهدين“ به رياست عبدالله رشيد البغدادي را اعلام كرد

پس از كشته شدن زرقاوي توسط نيروهاي آمريكائي در سال 2006 ابوحمزه مهاجر به رياست اين گروه (القاعده عراق) تعيين شد. در 15 اكتبر 2006 در پي نشست چندين گروه مسلح در چارچوب معاهده موسوم به “حلف المطيبين“دولت اسلامي عراق اعلام موجوديت كرد و ابوعمرالبغدادي را به رياست آن انتخاب كرد. در دوران رياست ابوعمر البغدادي عمليات اين گروه گسترش يافت از جمله، حمله به بانك مركزي، وزارت دادگستري، يورش به زندان ابوغريب و الحوث و … بود.

ابو بكرالبغدادي كيست؟

«ابراهيم بن عواد بن ابراهيم البدري» در سال 1971 در شهر سامراء عراق متولد شد. وي داراي نام و القاب زيادي است ازجمله «علي البدري السامرايي»، « ابو دعاء»، «دكتر ابراهيم »، « الكرار» و بالاخره « ابوبكر البغدادي ».

وي در خانواده اي داراي عقايد سلفي تكفيري متولد شد. شيخ عواد بن ابراهيم پدر او از بزرگان عشيره « آل بو بدري » در عراق است كه اصل آن به قريش باز مي گردد.

وي فارغ التحصيل دانشگاه اسلامي بغداد است و دوره هاي ليسانس و فوق ليسانس و دكترا را در اين دانشگاه گذرانده و به عنوان استاد و معلم و داعيه مذهبي در عراق فعاليت كرده و با فرهنگ اسلامي و علوم و فقه شرعي آشنا است و اطلاعات زيادي نيز در علوم تاريخي دارد.

البغدادي فعاليت هاي خود را ادر زمينه هاي تبلیغ مذهبي آغاز كرد ولي بعدأ مسير خود را به سوي فعاليت هاي جهادي تغيير داد و بعنوان يكي از قطب هاي سلفي جهادي و از برجسته ترين رهبران مذهبي در استانهاي ديالي و سامراء مطرح شد.

نخستين فعاليت هاي جهادي او از مسجد امام احمد بن حنبل اغاز شد و گروههاي جهادي كوچكي در منطقه تشكيل داد كه به عمليات تروريستي درعراق دست زدند. وي سپس گروهي به نام «گروه اهل سنت و جماعت» را تشكيل داد و فعاليت هاي خود را در بغداد، سامراء و ديالي گسترش داد و با اين گروه به مجلس “شوراي مجاهدين“ پيوست و هيئت هاي شرعي را در اين مجلس سازماندهي كرد او به عنوان یکی از اعضاي مجلس شوراي مجاهدين تا اعلام “دولت اسلامي عراق“ در اكتبر 2006 در این شورا عضویت داشت. در دولت اسلامي از معاونان ابوعمر البغدادي و از نفرات نزديك به او بود، بطوريكه ابوعمر البغدادی وصيت كرد كه ابوبكر البغدادی جانشين او شود.

از هنگامي كه ابوبكر البغدادي رهبري دولت اسلامي را به عهده گرفت، به عمليات و حملات تروريستي گسترده اي در خاک عراق دست زد که مشهورترين اين عمليات (قبل از موصل) حمله به مسجد ام القري در بغداد بود كه به كشته شدن خالد الفهداوي نماينده مجلس عراق انجاميد. همچنين حملات انتقام جويانه در رابطه با قتل اسامه بن لادن رهبر القاعده مسئوليت يكصد عمليات انتحاري را در سايت القاعده به عهده گرفته است.

در 19 آوريل 2010 نظاميان آمريكائي و عراقي طي يك عمليات در منطقه الثرثا منزلي را هدف قرار دادند كه ابوعمر البغدادی و ابوحمزه المهاجر در آن بودند. پس از درگيريهاي شديد، با حملات هوايي به اين منزل هر دو آنها كشته شدند.يك هفته پس از اين حمله اين گروه در بيانيه اي كشته شدن ابوعمر البغدادي و المهاجر را رسما اعلام كردند و حدود 10 روز بعد، مجلس شوراي اسلامي عراق تشكيل جلسه داد و ابوبكر البغدادي را بعنوان جانشين ابوعمر البغدادي و ناصرالدين سليمان را بعنوان وزير جنگ انتخاب كردند.

خلافت اسلامی البغدادی، جنبش جهادگرایی که اکنون بخش بزرگی از شمال شرقی سوریه و شمال غربی عراق را زیرکنترل دارد، از قاطعیت و از اعتماد به نفسی برخوردار است که منطقه پیرامونی خویش را دچار سردرگمی کرده است. این تشکیلات به یک حکومت کشوری جدید شباهت ندارد زیرا مفهوم مرز و حدود را رد می کند و علاقه ای به نهاد سازی مقطعی ندارد. درعوض، به طرح های زیادی درمورد خاورنزدیک و به ویژه حکومت های منطقه و نیز سیاست های خارجی غربی می اندیشد.

این جنبش کشورگشا، با توجه به ترکیب آن و داوطلبانی که از همه جای جهان می آیند، درحدی تعجب آور، هویتی روشن از خود نشان می دهد.

و این ماجرا از زمانی درعراق آغاز شد که این کشور توسط امریکا درسال ۲۰۰۳، اشغال و جمعی از مجاهدین پیشین جنگ افغانستان شعبه ای محلی از القاعده را در عراق به راه انداختند. راه و روش آنها خیلی زود از سازمان مادر جدا و اولویت را بیشتر به دشمن نزدیک می دادند تا حریف دوردستی که ایالات متحده یا اسرائیل می توانستند نماینده آن باشند.(1)

این همانی تز ولایت مطلقه فقیه و تز خلافت اسلامی البغدادی؟

در اندیشه ولایت مطلقه فقیه

اگر خمینی نظریه ولایت فقیه در منابع شیعه را به دوره سید محمد مهدی بحرالعلوم (م 1212 قمری، 1797 میلادی)، ملا احمد نراقى، فاضل دربندى و … منتسب میکند و این تئورى نوظهور را با روایاتی مجعول در فرهنگ دینى خود احیا می کند و در حوزهء علمیهء نجف تدریس و یک دهه بعد، با تشکیل حکومت اسلامى در ایران آنرا   با مفاهیمی مبهم و ذهنیتی موهوم درهم می آمیزد و با نگاه صغار نگری فقط از مریدان اطاعت میطلبد و حکومت ولایت فقیه را منحصر به خدا و قانون، فرمان و حکم الله میداند و قانون اسلام یا فرمان خدا، بر همهء افراد و بر دولت اسلامى، حکومت تامّ دارد و همه افراد از رسول اکرم گرفته تا خلفاى آن حضرت، تا ابد تابع قانون الهی هستند. (2) می گوید، ولایت فقیه، ولایت و حکومت فرد نیست، بلکه حکومت الهى بر مردم است و فقیه صرفاً کارشناس و متخصص در شناخت احکام الهى و مسئول اجراى آن است و در عصر غیبت حضرت مهدى، باید اجراى احکام الهى صورت گیرند و به هیچ عنوان نباید این احکام تعطیل شوند. باید حدود الهى اجرا شوند. براى اجراى احکام الهی، نیازمند شخصى است که ولایت داشته باشد که این ولایت باید به اذن خداوند باشد، «اگر فقیه عالم و عادل بپاخاست و تشكیل حكومت داد، همان ولایتی را داردكه پیامبر در امر اداره‌ی جامعه داشته است و بر همه‌ی مردم لازم است كه از او اطاعت كنند” . (3) خمینی از این هم پیشتر رفت و مدعی شد که معناى خلافت در صدر اسلام امر مجهول نبود که محتاج به بیان باشد، بلکه از پیامبر خواسته می شد اشخاص رامعرفى کند و ایشان با همین وصف بالا آنها را معرفى می کرد، که «مردم ناقص‌اند و نیازمند کمال‌اند وناکامل‌اند، پس به حاکمی که قیم امین صالح باشد محتاجند». «ولایت فقیه واقعیتی جز قرار دادن و تعیین قیم برای صغار ندارد.» (4) حكومت مى‏تواند قراردادهاى شرعى را كه خود با مردم بسته است، یک طرفه و در موقعى كه آن قرارداد مخالف مصالح كشور و اسلام باشد يك جانبه لغو كند و مى‏تواند هر امرى را چه عبادى و يا غير عبادى كه مخالف مصالح اسلام باشد، از آن جلوگيرى كند.

آئینه عقاید و افکار خلافت ابوبکر البغدادی!

حال پس از سه دهه و با به اجرا در آمدن ولایت مطلقه خمینی،   به ادعا ها و تئوریهای جدید البغدادی میرسیم، ولایت حکومت اسلامی داعش نیز که در واقع ادامه تشکیلاتی یک گروه از سلفی‌های جهادی در عراق به رهبری ابومصعب زرقاوی است که خود را مرید ابن تیمیه و در اعلامیه‌های خود همواره به فتواهای ابن تیمیه استناد می کند . خلیفه موصل نیز خود را دنباله رو افکار ابن تیمیه می‌داند. ابن تیمیه ای که پدر معنوی همه گروههای جهادی و افکار و اندیشه او با اندیشه و عقل بکلی مخالف است مگر اینکه آن فکر و اندیشه در راستای تایید نقل و احادیث باشد. ، (4)   او هرگونه تعامل با کفار و مشرکین را تقبیه و حرام می‌داند. او از جمله تفکرات اسلامی شیعیان را نیز مردود و آنها را کافر می‌داند(5). گروههای جهادی داعش و در رأس ابوبكر بغدادي خليفه، نيز خود را سرسختانه دنباله رو ابن تيميه مي‌داند و هرگونه تعامل با كفار و مشركين را جایز ندانسته و تفكرات شيعي را نيز مردود و آنها را كافر مي پندارد، برپایی حکومت دینی و اجرای شریعت اسلامی را وظیفه شرعی خود می‌داند و بخاطر تفسیر و قرائت خشنِ وهابیت از اسلام، بر خشونتگری بر علیه شیعه و مسیحیان، (6) معروف است و به‌قدری تندرو و سخت‌گیر است که با دیگر گروه‌های اسلام‌گرای سلفی ازجمله جبهه النصره شاخه رسمی القاعده در سوریه نیز درگیر جنگ شده و در فوریه ۲۰۱۴ایمن الظواهری، رهبر القاعده به‌طور رسمی هر گونه انتساب این گروه به القاعده را رد کرده‌است.(7)

محقق امور فرقه های دینی و گروه های سیاسی معتقد است سه پدیده دینی، سیاسی و نظامی وهابیت، اخوان المسلمین و داعش در روزهای اخیر به گونه ای به یکدیگر پیوند خورده اند که تفکیک هر یک از دیگری کاری بس دشوار شده است، اما داعش را نمی توان مولود مستقیم وهابیت دانست، بلکه همان نقشی را که وهابیت در شکل دهی اخوان المسلمین در طول تاریخ ایفا کرده است، همان حرکت را اخوان المسلمین در شکل دهی داعش بازی کرده است، اما همچنان که بین وهابیت، سلفیه و اخوان اختلافاتی ماهوی وجود دارد، بین داعش و اخوان المسلمین نیز اختلافاتی به چشم می خورد. (8)

در رابطهِ حزب الله و دولت اسلامی عراق و شامات، در تازه ترین تحلیلی که انصار حزب الله ارائه داده می خوانیم :

” باید این تحلیل کلیشه ای که القاعده و شاخه های آن و اصولا شبکه جهانی جهاد بدون اجازه آمریکا آب نمی خورند را کنار گذاشت …. تا بتوانیم به این نتیجه امیدوار باشیم که دیر یا زود آتش بحران، دامن اسراییل و عربستان را نبز خواهد گرفت. ادعای یالثارات در گزارش خود متکی است بر مانیفست تمامی سران القاعده از بن لادن گرفته تا ” ایمن الظواهری” و ” الزرقاوی” که با احتساب اقتدارگریزی و استقلال مالی کامل داعش و نیز ایدئولوژی جذاب و فراملی گرایانه ابوبکر البغدادی و با عطف به نگرش کلی جریان جهاد به مساله فلسطین انتظار احاطه و تسری زود رس بحران و خارج شدن آن از نظم را دور از واقع نمی داند.”

گروه انصار حزب الله نیز صریحأ می گوید که گروه های تروریستی ساخته و پرداخته آمریکاییها نبوده و نیستند، غیر مستقیم می گوید که افراد این گروه با انگیزه ” جهاد ” و با خط مشی مذهبی وارد نبرد شده اند.

حزب الله در گزارش سال 1391 خود همراه با تفسیر پیرامون آن می نویسد: حزب الله لبنان در سال 2005 یک واحد سری برای آموزش ” جیش المهدی ” و گروه ” عصائب اهل حق ” به عراق اعزام می کند. این سازماندهی به تشکیل واحدی به نام 3800 از سوی حزب الله می انجامد که قبلا نیز یک گروه سری معروف به نام 2800 در حزب الله وجود داشته است. البته حزب الله ظاهرا به تشکیل واحدهای سری تحت حمایت ایران متکی و قبل از این ماجراها نیز، تشکیلاتِ محرمانه دیگری به نام ” 1800 ” بوجود می آورد که وظیفه آن حمایت تسلیحاتی و آموزشی به حماس بوده است. اینکه چرا حزب الله مرتب روی عدد ” 800 ” برای نیروهایش تاکید داشته نامعلوم است. گفتیم که سپاه قدس در مقاطعی به نیروهای سنی هم کمک می کرده است. یک گزارش ” موسسه مطالعات جنگ ” تاکید دارد که گروه سری حزب الله جایگزین یک گروه فوق سری دیگر به نام ” لشگر 9000″ در عراق شده است که این لشگر وابسته به ” سپاه رمضان ” از شاخه های سپاه قدس بوده است. سپاه رمضان در عراق به گروه های تروریست سنی در کشتن نیروهای آمریکا کمک می کرد و همچنین با شبکه ” فیس غزالی ” مرتبط بوده است که این شبکه نیز در مبارزه با سربازان آمریکایی با گروه ” موسی دقدوق ” همکاری داشته است. این ارتباطات باعث ارتباط سه جریان ” حزب الله ” ، ” جیش المهدی ” و ” عصائب اهل حق ” با یکدیگر می شود. تمام این گروه ها نیز در کنار حمایت هایی که از محافل مختلف دریافت می داشتند بیشتر از همه متکی به حمایت نامحدود مالی و نظامی از رژیم ایران و حمایت از دولت دمشق می باشند، آخرین موضعگیری رهبری حزب الله از قولِ محمد عفیف مشاور رسانه‌ای سید حسن نصرالله در مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز می گوید: حزب الله با پیوستن لبنان به ائتلاف جهانی ضد داعش موافق نیست و نسبت به حمله به مواضع داعش بدون هماهنگی با دولت دمشق هشدار می دهد. ( 9 )

ادامه دارد

پی نوشت ها :  

(1)  لوموند دیپلماتیک، سپتامبر 2014 برگردان از شهباز نخعي

(2)  روح الله خمینى، ولایت فقیه، ص 34

(3)  روح الله خمینى ، ولایت فقیه، ص37

(4)  Sly, Liz. “Al-Qaeda disavows any ties with radical Islamist ISIS group in Syria, Iraq”. The Washington Post. Retrieved 2014-06-14

(5)  افکار و عقاید ابن تیمیه پدر فکری مکتب زرقاوی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

(6)  Bulos, Nabih (20 June 2014). “Islamic State of Iraq and Syria aims to recruit Westerners with video”. Los Angeles Times. Retrieved 23 June 2014

(7)  McCoy, Terrence (13 June 2013). “ISIS, beheadings and the success of horrifying violence”. The Washington Post. Retrieved 23 June 2014

(8)  ایرنا، مقاله عباس قنبری 31 خرداد1393

(9)  سرويس بين‌‌الملل باشگاه خبرنگاران، 1   مهر۱۳۹۳